Boeklancering: Zwarte zomer

De zomer van 1995 was een van de donkerste zomers in de Europese geschiedenis. Tijdens die bloedhete maanden werd het Nederlandse VN-vredesbataljon Dutchbat uitgezonden om de bevolking van Srebrenica te beschermen tijdens de Bosnische burgeroorlog. Toen Servische troepen de stad innamen, onderhandelden zij met Dutchbat over de overdracht van de mensen in de enclave onder het voorwendsel dat ze veilig zouden zijn.

In de dagen die volgden, werden bijna 8.400 Bosnische moslimmannen en -jongens vermoord door Bosnisch-Servische strijdkrachten. In 2004 werd deze gebeurtenis door het Internationaal Strafhof in Den Haag officieel als genocide erkend. Kofi Annan noemde het “de grootste misdaad op Europese bodem sinds de Tweede Wereldoorlog”.

De theater- en filmregisseur Tea Tupajić, geboren in Sarajevo en zelf overlevende van de oorlog, groeide op met beelden van Dutchbat en met talloze vragen: wie waren die jonge mannen en vrouwen? Waarom gingen ze naar een oorlog die niet de hunne was? En waarom vertrokken ze uiteindelijk?

In 2017 kwam Tea naar Nederland. Ze voerde persoonlijke, indringende gesprekken met tientallen Dutchbat-veteranen. Hun verhalen waren even eerlijk als moedig. Ook als de waarheid pijnlijk was, bleef ze luisteren. Uit deze ontmoetingen ontstond de voorstelling DARK NUMBERS bij Frascati Producties, en de film Darkness There and Nothing More, die op IDFA 2021 in première ging en werd genomineerd voor Beste Eerste Film en Beste Nederlandse Film.

Op deze avond presenteert Tea haar eerste boek: Zwarte zomer. Daarin weeft ze de verhalen van zes veteranen samen tot een poëtisch en aangrijpend koor waarin slachtoffers, daders en helden soms in elkaar overlopen. De avond wordt versterkt door de aanwezigheid van de veteranen zelf, die, mogelijk voor de laatste keer, hun eigen verhalen voorlezen. Journalist en schrijver Chris Keulemans reflecteert op hun woorden.

Tijdens de dertigste herdenking van de genocide in Srebrenica onderzoekt deze avond hoe kunst antwoorden kan geven op diepe, persoonlijke vragen waar juridische processen vaak geen ruimte voor bieden. Hoe draagt kunst bij aan het schrijven van geschiedenis?

Srebrenica is zonder twijfel een van de pijnpunten van de recente Nederlandse geschiedenis. In het licht van verleden en toekomst wordt deze avond gezocht naar lessen die herhaling kunnen voorkomen, in een tijd waarin niets meer vanzelfsprekend is.