Theater Na de Dam: 1991

In 1991, het palindroom-jaartal dat niet verandert wanneer je het van achteren naar voren leest, met de 1 als symbool van het begin en de 9 voor het eind, brak de oorlog uit in Joegoslavië. Dubravka Ugrešić, op wiens verhalen en essay’s deze voorstelling uit het repertoire van 't Barre Land, moest haar land ontvluchten omdat ze weigerde mee te gaan in de nationalistische revolte. Omdat ze kritisch schreef over de nieuwe gewelddadige ideologie en de etnische zuivering die ook op het gebied van de taal en de kunst werd toegepast, werden haar boeken uit de bibliotheken en de boekhandels verwijderd, werd zijzelf verketterd als vijand van het volk en belandde ze uiteindelijk als balling in Amsterdam.

1991 zweeft tussen fictie, autobiografie en politieke satire. Een spel met taal en herinnering waarin Ugrešić pleidooi voor de onafhankelijkheid en de vrijheid van de kunst en de literatuur, en haar scherpe blik op dreigend nationalisme de toon voeren.

Theater Na de Dam

Op de avond van de Nationale Dodenherdenking op 4 mei om 21.00 uur zetten theatermakers en artiesten in heel Nederland zich in om deze dag van extra betekenis te voorzien. Elk jaar spelen gelijktijdig meer dan honderddertig voorstellingen die ieder op hun eigen manier betrekking hebben op de Tweede Wereldoorlog.

Door de unieke kracht van theater wil Theater Na de Dam de onbekende en onvertelde verhalen van de Tweede Wereldoorlog herdenken, overbrengen en tastbaar maken. De herdenking van en reflectie op onze gedeelde geschiedenis zorgt voor een meer samenhangende en empathische samenleving.

Door de activiteiten van Theater Na de Dam zullen huidige en toekomstige generaties worden verrijkt met instrumenten om waakzamere, kritischere en veerkrachtigere burgers te worden die proactief zijn in het bestrijden van ongelijkheden, geweld en discriminatie. Ugresic schrijft dat in 1991, precies vijftig jaar na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in Joegoslavië, dezelfde oorlog weer opnieuw uitbreekt, als in een soort duivelse symmetrie. Het zijn weer dezelfde dorpen die worden platgebrand. Kinderen en kleinkinderen maken hetzelfde mee als hun ouders en grootouders.

Speciaal voor Theater na de Dam, begint 't Barre Land de voorstelling vanuit een nieuw perspectief: Als voorprogramma worden er fragmenten gelezen van een andere essayist uit een ander land in een andere tijd: Notities over Nationalisme van George Orwell, geschreven in 1945 in Engeland. Terwijl de oorlog die over de hele wereld raast nog maar nauwelijks ten einde is, ontleedt Orwell het menselijke handelen en de politieke wereld vanuit een uiterst persoonlijk perspectief; net als Ugresic later. Op de avond van 4 mei probeert ‘t Barre Land in de algemene chaos, tussen de dol geworden klokken, die in deze nieuwe eeuw het verleden wegtikken in plaats van het heden, die het verleden wegtikken als de toekomst, of misschien stilstaan, het horloge gelijk te zetten