Artikelen

Frascati Producties / Abhishek Thapar Surpassing the Beeline vond plaats op 8 en 9 november 2018 in het kader van Frascati Issues: De on)vertelde stad. In Surpassing the Beeline* doken bezoekers samen met hun tafelgenoten in de verhalen van de Amsterdamse expatgemeenschap. Verhalen van hen die emigranten zijn als ze hun thuis verlaten en elders immigranten worden; hun verleden, heden en gevoel van 'thuis' zijn volledig in elkaar vervlochten. De emigrant van het ene land, is de immigrant van het ander. Immigratiegeschiedenis, voornamelijk geschreven in de landen van aankomst, heeft zich meestal gericht op het problematische beleid en de ervaringen van binnenkomst, acceptatie, afwijzing en/of plaatsing van nieuwkomers, terwijl expats dit circus altijd omzeilen vanwege hun economische status. Tijdens de vorige editie van Frascati Issues: De (on)vertelde stad (november 2017) presenteerde Abhishek Thapar binnen Stadslab#1 een eerste onderzoek naar de Indiase expatgemeenschap in Amsterdam. Surpassing the Beeline is een verdere uitwerking hiervan. *De titel komt van het idee dat expats nooit een rechte lijn van A naar B bewandelen als het gaat om thuiskomst of het begrip ‘thuis’. Hun thuis is immers constant in beweging; voortdurend veranderend, verschuivend, schipperend.

Frascati Producties / Lina Issa / Iskra Vukšić & Tjeerd Posthuma / Arthur Kneepkens & Merel Noorlander Stadslab#2 vond plaats op 7 en 9 november 2018 in het kader van Frascati Issues: De on)vertelde stad. Op zoek naar de stemmen die we doorgaans niet horen, trokken Iskra Vukšić, Tjeerd Posthuma, Lina Issa, Arthur Kneepkens (Theaterstraat) en Merel Noorlander de stad in. Als ‘theatraal journalisten’ onderzochten ze op locatie en bottom up een onverteld verhaal. Hierbij werkten ze nauw samen met verschillende Amsterdammers. Het resultaat van deze uiteenlopende onderzoeken werden gepresenteerd als drie voorstellen tot een voorstelling. Iskra Vukšić & Tjeerd Posthuma doken in de rijke geschiedenis van de Noord/Zuidlijn. Als twee antropologen ontdekten ze een nieuw geloof: het Metroïsme. Aan de hand van de mythische ontstaansgeschiedenis en persoonlijke verhalen van Amsterdammers ontrafelden en destilleerden ze rituelen, wonderen en evangelies over de offers, de strijd en het vertrouwen. God schiep de wereld, Nederlanders schiepen Nederland en Amsterdammers de Noord/Zuidlijn.   Voor haar onderzoek naar PTSS, ging multidisciplinair kunstenaar Lina Issa mee op pad met Lex Verzijlbergen, oud politiecommissaris en expert op dit gebied. Samen spraken zij vele oud-collega’s van hem, bij wie PTSS geconstateerd is. Via de uiterst eerlijke en kwetsbare gesprekken, luisterde Lina Issa hoe PTSS zich uit in het leven van politieagenten. Hoe het hun beleving van zichzelf en van hun omgeving verwart. En hoe het lichaam wordt getekend door trauma.   Met gentrificatie - en de rol van kunst in dit proces - als uitgangspunt onderzochten Arthur Kneepkens (Theaterstraat) en Merel Noorlander de haalbaarheid én wenselijkheid van de oprichting van een nieuw museum: SAM, Sociaal-Artistiek Museum, verknoopt met het sociale weefsel van Amsterdam-Noord. Ze spraken Amsterdamse bewoners, kunstenaars, ambtenaren en politici over het licht provocatieve voorstel een nieuwe kunstinstelling op te richten. De verschillende wensen, verlangens, verwachtingen en al dan niet haalbare idealen brachten ze tijdens Stadslab#2 in beeld.   

Frascati Producties / Alexandra Broeder / de Bascule The Well ging op 17 mei 2018 in première. Wegens succes werd de voorstelling een maand later, van 28 t/m 30 juni, hernomen. De eerste kennismaking tussen regisseur Alexandra Broeder en de Bascule was eind 2017 toen Broeder als theatraal journalist op zoek ging naar de onvertelde verhalen van meisjes die in behandeling zijn bij het centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie. Uit die eerste ontmoetingen volgde een voorstel tot een voorstelling tijdens Stadslab#1 in november 2017. In het vroege voorjaar van 2018 ging Broeder terug en werkte drie maanden iedere maandagmiddag met een groep meisjes tussen de 14 en 19 jaar. Het resultaat is The Well, een theatervoorstelling over het verglijden naar een andere, duistere wereld. Een heel eigen wereld Met teksten van de Japanse schrijver Haruki Murakmi als ingang om tot vertrouwelijke persoonlijke gesprekken te komen, ging Broeder aan de slag. Aanvankelijk aarzelde ze of ze wel over de problemen moest praten. Ze kende de dossiers niet, maar liet de meiden vertellen. De persoonlijke verhalen die loskwamen werden in samenspraak vervlochten met de woorden van Murakami en fragmenten uit films als The Ring. Zo ontstond een nieuwe fictieve wereld, een verhaal over verglijden naar ‘de onderkant van de bodem van de put’. Dat bleek een plek die voor de zeven actrices heel reëel is: het is een wereld waar zij de baas zijn, controle voelen, maar tegelijkertijd ook volkomen machteloos zijn. In ‘de put’ zijn ze vrijwel onbereikbaar voor de buitenwereld. Als de dagelijkse praktijk de overhand neemt Net zoals Elike Roovers en Rutger Esajas van DEGASTEN samenwerkten met Arq Psychotrauma Groep, vertoefde ook Alexandra Broeder drie maanden in een weinig inspirerend zaaltje bij de Bascule in Amsterdam Zuidoost. Aanvankelijk waren de behandelaars bij de repetities, gaandeweg werkte Broeder alleen met de meisjes. De Bascule bleek een zeer betrokken partner die tegelijkertijd veel vertrouwen en vrijheid gaf. De stap naar de theaterzaal was cruciaal: voor de meisjes bracht het een besef dat de theatervoorstelling écht was, voor Broeder was het een opluchting meer theatraal te kunnen werken. De laatste fase verliep niet zonder slag of stoot. Eén van de meisjes moest uit het project stappen omdat haar genezingsproces alle aandacht vroeg. Ook bij de overgebleven zes speelsters nam de dagdagelijkse realiteit herhaaldelijk de overhand. Met regelmaat vroeg Alexandra Broeder zich af waar de grens ligt tussen artistieke vrijheid en voyeurisme. Hoe behield zij het midden tussen conceptueel denken, dat mogelijk over de hoofden van haar niet-professionele spelers heen ging, en samen met de meisjes verdwijnen in hun dagelijkse, concrete problematiek? Lange lijnen Met als uitgangspunt de noodzaak van kunstenaars zich uit te spreken over de samenleving, zette Frascati de nieuwe programmalijn De (on)vertelde stad op, waarin theatermakers worden gekoppeld aan stedelijke partners. Met de Bascule werkt Frascati al langer samen. Zo werkte de Engelse kunstenaar James Leadbitter voorjaar 2017 binnen hun muren met het project Madlove, waarin hij samen met ervaringsdeskundigen onderzoek doet naar de ideale psychiatrische instelling. Frascati koppelde daarna Alexandra Broeder aan de Bascule omdat zij ook graag wilde werken in een psychiatrische instelling voor jongeren. Een vervolgtraject tussen de Bascule en Frascati is momenteel in de maak.

Frascati Producties / Mara van Nes / DEGASTEN De Avond van de #REBEL vond plaats op za 19 mei 2018 in Frascati 1 in het kader van Frascati Issues: #REBEL. In het kader van Frascati Issues #REBEL (16-19 mei 2018) vroeg Frascati de net afgestudeerde theaterdocent Mara van Nes om een avond te creëren met een groep Amsterdamse jongeren rondom de rebel anno 2018. De rebellen van nu blijken geen Che Guevara’s, Ulrike Meinhofs of David Bowies te zijn. De huidige jeugd gaat de barricade niet meer op. Zij presteren, consumeren en produceren. Het zijn jongeren die voornamelijk bezig zijn om de schooldruk aan te kunnen, bij de groep te horen en genoeg bij te verdienen om de mooiste ‘pattas’ te bekostigen. Mara van Nes trok de stad in op zoek naar outcasts, naar jongeren die opvallen en zich buiten de gebaande paden begeven. In Frascati kregen zij op de slotavond van #REBEL ‘de mic’ om zich - via spoken word, rap, vlog of dans - af te zetten en uit te spreken. In een lange WhatsApp discussie met de jongeren onderzocht Van Nes wat het betekent om jong te zijn in de stad: Maken zij zich ergens druk om? Is er wel noodzaak tot rebellie? De rebellen van Van Nes bleken geen idealistische hemelbestormers die de wereld willen redden. Belangrijker vonden zij het om te kunnen zijn wie je wilt zijn, en dat daar ruimte voor is. En precies dat deden zij op 19 mei: hun ‘ding’. Wie ze waren en wat hun achtergrond was deed er niet toe. Rappen, vloggen, dichten of dansen is wat ze konden en zo onderscheidden ze zich. Met harige benen in hoge hakken of met blauw haar.  

Mammalian Diving Reflex / Darren O'Donnell (CA) / Jeugdtheaterschool Zuidoost Van 17 tot en met 19 mei 2018 werden drie Nightwalks georganiseerd in Amsterdam Zuidoost in het kader van Frascati Issues: #REBEL. Wat gebeurt er als een groep pubers de leiding krijgt over volwassenen? Specifieker: de leiding om volwassenen te tonen waar ze hun tijd doorbrengen? Hoe verloopt dan de avond, in wat voor tempo beweeg je en wat is je rol in de groep? In Nightwalks with teenagers begeleidde een groep jongeren het publiek wandelend langs hun dagelijkse hangouts in Amsterdam Zuidoost. Hun tocht was het resultaat van een samenwerking met het Canadese theatergezelschap Mammalian Diving Reflex, dat zich onder meer richt op theatrale manieren om leefwerelden open te breken. Frascati zet een spot op Zuidoost om het gebied vanuit andere gezichtspunten te leren kennen. Hoe is het om als jongere op te groeien? Het is algemeen bekend dat in Zuidoost de meeste nationaliteiten van Amsterdam leven, veelgehoord zijn de verhalen over grauwe flats als een mislukt ideaal. Echter, hoe beleven we de straat ter plekke als we ons laten leiden door een groep die geen boodschap heeft aan wat anderen denken te weten? Mammalian Diving Reflex werkte een aantal sessies samen met jongeren van Jeugdtheaterschool Zuidoost. De theatermakers gaven hen het vertrouwen om zich volledig ‘als zichzelf’ op te stellen. Ze mochten, nee moesten gewoon brutaal, energiek, chaotisch, muzikaal en ongeïnteresseerd zijn als ze daar zin in hadden. Zo ontstond een ritmische route langs hangplekken, snackcorners, winkels, tunneltjes en sporttoestellen. '(…) een beetje overgeleverd voel je je wel. Leuk zijn ze wel, deze groep van Theaterschool Zuid-Oost, maar moeten we echt aan een klimrek gaan hangen omdat een 15-jarige dat beveelt door een megafoon? Of erger, meedoen aan een dancebattle midden op het Bijlmerplein, terwijl voorbijgangers gniffelend stil blijven staan? Ja dat moet. Omdat dit nu eenmaal is wat deze pubers ons willen laten zien', beschrijft verslaggeefster Djuna Kramer treffend in een reportage. Nightwalk with Teenagers is eerder op verschillende internationale locaties gemaakt en heeft elke keer een lokale cast van jongeren als uitgangspunt. Een unieke gezamenlijke ervaring gedefinieerd door tijd en plaats.  

Frascati Producties / DEGASTEN & Arq Psychotrauma Expert Groep In het kader van het Frascati Issues-programma Staat van Waanzin op 10, 11 en 12 mei 2018 presenteerde theatergroep DEGASTEN het eerste resultaat van de samenwerking met Arq Psychotrauma Expert Groep. De voorstelling werd in december 2018 hernomen. Samen met Arq onderzoekt Frascati de potentie van theater voor en door kwetsbare mensen. Hoopvolle en vrolijke muziek Een aantal maanden werkten Elike Roovers en Rutger Esajas in een vergaderzaaltje van Arq. Elke week kwamen ze bijeen met een groep van ongeveer vijftien patiënten, het merendeel sprak geen of weinig Nederlands. De kennismaking verliep in eerste instantie stroef, maar het ijs werd gebroken via het uitwisselen van muziek op de Iphone. Opvallend was dat vrijwel iedereen hoopvolle nummers als lievelingsmuziek koos. Juist deze vrolijke, empowering songs boden houvast in donkere tijden. En langzaam kwamen de verhalen los. Over mensenhandel, mishandeling en ander oorlogsgeweld. Vluchtverhalen vol eenzaamheid, honger, angst. Stenen en bloemen Parallel aan de bijeenkomsten met de patiënten, spraken Roovers en Esajas met behandelaars, psychiaters en psychologen. Ze kregen inzicht in de behandelmethoden en bespraken de manieren waarop behandelaars omgaan met de vaak heftige verhalen die in de behandelkamer over tafel gaan. Vooral de methode waarbij een patiënt zowel ‘stenen’ (negatieve, traumatische herinneringen) als ‘bloemen’ (positieve herinneringen) deelt, sprak tot de verbeelding van het theaterduo. Vertrouwen schenken To be or not to be. We will be werd een voorstelling opgebouwd als mozaïek van improvisaties. Een nachtmerrie werd afgewisseld door een bevrijdende dans. Ondertussen zaten de toeschouwers aan individuele tafeltjes, waarbij zij bij toerbeurt door de patiënten / acteurs werden bezocht om privé een ‘steen’ of een ‘bloem’ uit hun leven te delen. De toeschouwers voelden zo aan den lijve wat het is om te leven met een trauma. Ook zonder achtergrondkennis werd glashelder hoe belangrijk het voor de cast was ‘hun verhalen’ te delen. Juist in een context anders dan de behandelkamer. De theatrale context die Roovers en Esajas boden, gaf een opening voor doorleving, emotie, ontlading, zowel voor deelnemers als publiek. Hoe trots was de dans van de groep vrouwen wier lichaam eerder object van structureel misbruik is geweest. Hoe dapper de man die tot aan de laatste voorstelling ‘slechts’ aanwezig was. Maar hij was er wel. Lange lijnen Na het eerste succes in mei 2018 werd de voorstelling To be or not to be. We will be  op 14, 15 en 16 december driemaal voor een overvolle zaal belangstellenden hernomen. Daarbij organiseerden we aansluitend aan de voorstelling op zaterdag 16 december een besloten expertmeeting over het belang van resources in dagelijks leven voor herstel van psychologische klachten, met onder meer een keynote speech van klinisch psycholoog en medisch antropoloog Samrad Ghane. Op 8 november 2018 ging My Name before Naomi in première, een solo over het ongemakkelijke thema mensenhandel gemaakt met en gespeeld door één van de deelnemers aan To be or not to be. We will be. Ook hierbij organiseerden we een expertmeeting (ditmaal op het specifieke gebied van mensenhandel). De voorstelling wordt van 13 t/m 16 maart 2019 in reprise genomen. Begin mei 2019 wordt een tweede project met een nieuwe groep patiënten in Frascati 4 getoond. Elike Roovers en Rutger Esajas (DEGASTEN) voeren opnieuw de regie.

Gideon Everduim / Gikkels & Lara Staal De Avond van de Woede vond plaats op za 9 februari 2018 in Frascati 1 in het kader van Frascati Issues: To Dis/Agree. 'Vanavond is een pleidooi voor ongezouten, ongecensureerde, ondubbelzinnige woede. Omdat de weg van het zogenaamde rationele genuanceerde midden doodlopend is.' Vanuit de overtuiging dat woede een cruciale motor voor verandering in de stad kan zijn, was De Avond van de Woede op 9 februari 2017 een platform voor monologen van verzet en pleidooien voor verontwaardiging. De avond maakte deel uit van Frascati Issues: To Dis/Agree. In deze editie van Issues onderzochten we hoe verschil van mening een plek krijgt in onze maatschappij. Een vitale democratie faciliteert niet alleen tegengestelde opvattingen, maar ook het gesprek daarover. Nu sociale media polarisering in de hand werken en het polderen vaak doel op zich lijkt te zijn geworden is het tijd voor nieuwe ruimtes en modellen. Daarom transformeerde Frascati haar theaterzalen tot arena’s, parlementen, rechtbanken en onderhandelruimtes. Onderdeel van To Dis/Agree was De Avond van de Woede. De manifestatie was het resultaat van een samenwerking tussen programmamaker van Frascati Lara Staal en rapper en activist Gideon Everduim, beter bekend als Gikkels. Voor de avond brachten ze hun ervaringen, overtuigingen en netwerken samen. De line up bestond uit een selectie (internationale) dichters, rappers, schrijvers, academici, activisten en theatermakers. Ze kregen het podium en het woord om hun woede te delen. In aanloop van de naderende gemeenteraadsverkiezingen, was het ‘huidige’ Nederlandse politieke debat het centrale aanknopingspunt. Democratie gaat over onderhandeling en consensus, maar net zo goed over de ruimte om onvoorwaardelijk en 'non-negotiable' te kunnen zijn. Het programma, met deels internationale gasten, bood een reeks speech acts, die samen een collectief ritueel van verzet vormden. The art of confict.

Frascati Producties / de Brouwerij De Nacht van de Waanzin vond plaats op zaterdag 13 mei 2018 in het kader van Frascati Issues: De staat van waanzin Op deze slotavond boden schrijvers, psychiaters, dichters, beeldend kunstenaars, filmmakers, wetenschappers en ervaringsdeskundigen inzicht in het raadsel van ons brein. Er werd gereflecteerd op gekte, psychose, realiteitsbesef en angst. Psychedelische werkelijkheden, bijzondere gedachtekronkels en waanzinnige ideeën passeerden de revue en brachten een ode aan de crisis als bron voor creativiteit en vernieuwing. Te gast waren onder meer Arnon Grunberg, psychiater Jules Tielens en zijn band The Electric Space Cowboys, filosoof-psychiater en hoogleraar psychiatrie Damiaan Denys, schrijver van Filosofie van de Waanzin Wouter Kusters, psychiater Wiepke Cahn, arts-onderzoeker Edwin van Dellen, striptekenaar Stijn Schenk, en theatermaker Yinka Kuitenbrouwer. De avond kwam tot stand als co-creatie tussen Frascati en kleinschalig psychiatrisch centrum De Brouwerij. Programmaker Lara Staal en verpleegkundig specialist Riek Sijbring van de Brouwerij waren hierbij de voortrekkers. Naast de inbreng van professionals en kunstenaars werd er ook veel ruimte gemaakt voor bijdragen van ervaringsdeskundigen van de Brouwerij. De gezamenlijke slotavond voor een stampvol Frascati 1 was het resultaat van een samenwerking tussen Frascati en De Brouwerij die al veel eerder was ingezet. In 2016 maakte theatermaker Marjolijn van Heemstra en muzikant en patiënt van de Brouwerij Maaike Wiebenga Sirens. Gezamenlijk onderzochten ze hoe de realiteit van de psychose en die van het ‘normale leven’ zich tot elkaar verhouden. Resultaat was een zeer indringende roadmovie. Een jaar later werkte Michiel Bakker binnen de muren van de Brouwerij en ontwikkelde met ervaringsdeskundigen Verlicht, een serie theatrale portretten rondom psychotische ontregeling.

Frascati Producties / Hanna Timmers / Ilay den Boer / ONBETAALBAAR / Zara Toksöz & Zola Can / Abhishek Thapar / Alexandra Broeder / Collectief Walden / Francesca Lazzeri & Lester Arias Stadslab #1 vond plaats op 2 en 3 november 2017 in het kader van Frascati Issues: de (on)vertelde stad In de eerste week van november 2017 stond Frascati in het teken van de inwoners van Amsterdam. Theatermakers, stedelijke instellingen, vooraanstaande denkers en betrokken bewoners richtten een theatraal onderzoekscentrum in en bogen zich over de verschillende gemeenschappen van de stad. Hoe gedeeld of ongedeeld is Amsterdam eigenlijk? Welke stemmen klinken er? Welke verhalen zijn nog onverteld? Voorstel tot een voorstelling Frascati vroeg acht theatermakers en gezelschappen om als ‘theatraal journalist’ onderzoek te doen naar uiteenlopende gemeenschappen in Amsterdam. Op locatie en bottum up ontrafelden ze de onvertelde verhalen en dilemma’s van de mensen die ze ontmoetten. Dat deden ze in samenwerking met stedelijke partners waar Frascati een alliantie mee heeft. Het resultaat presenteerden zij via twee afzonderlijke routes in Stadslab #1 als voorstel tot een voorstelling. Route A Hanna Timmers werkte met Woningcorporatie Rochdale en koos als uitvalsbasis de Lodewijk van Deysselbuurt, Ilay den Boer onderzocht de groeiende groep eenzame oudere mannen in de stad, Vlaams Makerscollectief ONBETAALBAAR nam met hun meubelwerkplaats tijdelijk intrek in de Bijlmer en Zara Toksöz & Zola Can onderzochten de Turkse gemeenschap in de Dapperbuurt. Route B Abhishek Thapar dook onder in de Indiase expat community, Alexandra Broeder werkte binnen jeugdpsychiatrisch centrum de Bascule met een groep jonge meiden, Collectief Walden trok tijdelijk in bij Dienst Onderzoek Informatie en Statistiek van de Gemeente Amsterdam, Francesca Lazzeri & Lester Arias deden, samen met Wereldhuis, onderzoek naar het dakloze bestaan in Amsterdam. Stadslab#1 maakte deel uit van Frascati Issues: de (on)vertelde stad. Met Frascati Issues worden brandende maatschappelijke kwesties onder de loep genomen. Via voorstellingen, performances, debat en alles daar tussenin bieden we een andere blik op de wereld van vandaag. Na deze themaweek is ervoor gekozen om de programmalijn De (on)vertelde stad verder te ontwikkelen en een meerjarig traject met theatermakers en instellingen aan te gaan.